Οι πρώτες αναφορές για τη μαστίχα Χίου έγιναν από τους Ιπποκράτη, Διοσκουρίδη, Γαληνό, στην αρχαία Ελλάδα, που τη συνέστηναν για τη χαρακτηριστική γεύση της και τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Ήταν η πρώτη φυσική τσίχλα για τον αρχαίο κόσμο με χρήση να καθαρίζει τα δόντια και να φρεσκάρει την αναπνοή. Αναφέρεται επίσης και στην κοσμετολογία σαν καθαριστικό προσώπου και σώματος.
Τον 1ο αιώνα μ.Χ. ο Διοσκουρίδης αναφέρει τη χρήση της για προβλήματα δυσπεψίας, αίματος, χρόνιου βήχα και παράλληλη δράση σαν ηρεμιστικό. Το αιθέριο έλαιο μαστίχας είχε πολλαπλή εφαρμογή για συμπτώματα της μήτρας και στυπτική δράση. Τους επόμενους αιώνες χρησιμοποιήθηκε για γαστρεντερικές διαταραχές, όπως γαστραλγία, δυσπεψία και πεπτικό έλκος, φλεγμονές στομάχου, εντέρου και ήπατος. Κατά τα Βυζαντινά χρόνια χρησιμοποιήθηκε το δάκρυ της ακατέργαστης μαστίχας, στις ανατολικές χώρες της Μεσογείου για την επούλωση πληγών. Στα μέσα του 18ου αιώνα στο Μιλάνο, αναφέρθηκε σαν συνταγή μαζί με μύρο, λιβάνι και αλόη σε διάλυμα αιθανόλης για θεραπείες κοιλιακού άλγους, δερματίτιδας, εντερικά σκουλήκια, πονόδοντο και αιμορροίδες.
Στις μέρες μας οι θετικές θεραπευτικές ιδιότητες της Μαστίχας Χίου (ΠΟΠ) από έρευνες που έχουν διεξαχθεί, αφορούν στις πεπτικές διαταραχές, συμβάλλει στη στοματική υγιεινή, έχει αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση, είναι φυσικό αντιοξειδωτικό και έχει επουλωτική δράση. Σήμερα σειρές κλινικών μελετών σε Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως, επιβεβαιώνουν πως η ρητίνη της μαστίχας Χίου έχει βιοδραστικές ιδιότητες.
Πιο συγκεκριμένα η μαστίχα Χίου και το αιθέριο έλαιο της, έχουν αντιμικροβιακή δράση, λόγω της ανασταλτικής δράσης έναντι στη συνολική βακτηριακή ανάπτυξη κι ειδικά στα Streptococcus mutans και Helicobacter pylori. Υπό μορφή μαστίχας, σα σκόνη ρητίνης (προτεινόμενη δοσολογία για γαστρεντερικές διαταραχές: 0,5γρ. 2 φορές τη μέρα για 2-3 εβδομάδες), το μαστιχόνερο (χρησιμοποιείται στα στοματικά διαλύματα, στις οδοντόπαστες) και το αιθέριο έλαιο μαστίχας έχουν ιατρική χρήση σαν αντιφλεγμονώδη για το στόμα, το στόμαχο, τις γαστρεντερικές διαταραχές, την επούλωση τραυμάτων και τη δυσπεψία.
Η αντιμικροβιακή δράση της μαστίχας αφορά τόσο σε gram θετικά, όσο και σε gram αρνητικά βακτήρια, καθώς και παθογόνους μικροοργανισμούς. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως η μαστίχα και το έλαιο της, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σα φυσικό συντηρητικό σε αρτοσκευάσματα, καθώς αναστέλλουν την αλλαντική νευροτοξίνη Clostridium botulinum. Η μαστίχα έχει χρησιμοποιηθεί σαν συντηρητικό για λίπη και έλαια ήδη από τη δεκαετία του’70. Οι αντιμικροβιακές της ιδιότητες οφείλονται σε ένα συνδυασμό συστατικών της κι όχι σε μια μόνο ένωση κι έτσι κάποια βακτήρια είναι ευαίσθητα ή όχι, σε διαφορετικές ενώσεις του αιθέριου ελαίου.
Όσον αφορά στο ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, Helicobacter pylori, είναι ένα gram αρνητικό βακτήριο, που αποικεί στο στόμαχο προκαλώντας φλεγμονή. Ευθύνεται για το 75% των περιπτώσεων του πεπτικού έλκους και το 90% του έλκους δωδεκαδακτύλου. Σε πολύ πρόσφατη μελέτη που εξέτασαν σε ποια συστατικά οφείλεται η δράση της παρεμπόδισης ανάπτυξης του H. Pylori, ταυτοποιήθηκαν 20 συστατικά μεταξύ των οποίων το α-πινένιο σε ποσοστό 82,26%.
Οι αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες του μαστιχέλαιου κατέδειξαν καθυστέρηση στην έναρξη των ιδιοπαθών φλεγμονώδων νόσων του εντέρου (νόσο Crohn, ελκώδη κολίτιδα) και φλεγμονών του εντέρου μειώνοντας τις βλάβες του βλεννογόνου και τη γαστρίτιδα. Σε κλινικές μελέτες για την κυτταροτοξική δράση της μαστίχας και των ενώσεών της, έχει αποδειχθεί πως η μαστίχα Χίου αναστέλλει τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό καρκινικών κυττάρων από διάφορους τύπους νεοπλασίας του παχέους εντέρου, του πνεύμονα, του παγκρεατικού καρκίνου και των κακοηθειών του αίματος.
Σημαντική μείωση σε ολική χοληστερόλη, τριγλυκερίδια καθώς και LDL παρατηρήθηκε στο μαστιχέλαιο και συνδέεται με το καμφένιο, που φαίνεται να έχει διαφορετικό μηχανισμό δράσης από τις στατίνες. Αυτά τα αποτελέσματα παίζουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της υπερλιπιδαιμίας της καρδιαγγειακής νόσου, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μαστίχα εναλλακτικά, για τη μείωση των λιπιδίων. Άλλες μελέτες έδειξαν πως τα τριτερπένια της μαστίχας παρουσιάζουν αξιοσημείωτη αντιοξειδωτική δράση στην LDL. Άλλες μελέτες έδειξαν μείωση σε ηπατικά ένζυμα καθώς και στα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.
Σε μελέτες αρουραίων για την τοξικότητα της μαστίχας, στην υψηλότερη δόση, αναφέρθηκε μείωση σωματικού βάρους, κυρίως στα αρσενικά και αυξημένο ηπατικό βάρος δοσοεξαρτώμενο και στα δύο φύλα, χωρίς μορφολογικά ευρήματα. Συμπεραίνεται έτσι, ότι η χορήγησή του στη διατροφή, δεν έχει παρατηρήσιμο επίπεδο ανεπιθύμητων ενεργειών. Ευαισθησία μόνο παρατηρήθηκε σε άτομα με αλλεργία ή υπερευαισθησία στα ενεργά συστατικά της.
Η μαστίχα συνολικά βελτιώνει τον πόνο και την καούρα από το έλκος στομάχου και το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Συμβάλλει στην αναγέννηση του δέρματος και στην επούλωση τραυμάτων, χωρίς ανεπιθύμητες παρενέργειες στο δέρμα (κνησμό, δερματίτιδα, ερεθισμός, αποχρωματισμός του δέρματος, κλπ.) και μειώνει τα λιπίδια, τα ηπατικά ένζυμαι και τη γλυκόζη αίματος.